Fietsen in Oostenrijk
Al fietsend ontdek je veel meer. Fiets in de zomer door de dalen en langs de rivieren of bedwing op je mountainbike de bergtoppen in Oostenrijk.
Drie jaar geleden verloor Andrea Fürstaller bij een ongeluk haar been. Nu is ze terug in de bergen van Oostenrijk. Hoe het haar lukte met deze misère om te gaan en zich terug te knokken in het leven – en welke rol de bergen en de natuur daarbij speelden.
Het is een hele gewone herfstdag in 2018 als Andrea Fürstaller op de boerderij van haar ouders samen met haar vriend in een tractor met laadbak stapt. Wanneer ze een steile helling af rijden, gaat de laadbak plotseling slingeren, de tractor slaat keer op keer over de kop. “Ik kan me nog het lawaai en het geschreeuw van mijn vriend herinneren. Op handen en voeten heb ik geprobeerd overeind te komen in de cabine”, zegt Andrea. “Maar opeens was alles donker.” De twee vallen die dag 70 meter naar beneden.
Dagen later komt Andrea in het ziekenhuis weer bij haar bewustzijn. Ze heeft dan al vijf operaties ondergaan aan haar linkerbeen dat onder de cabine beklemd heeft gezeten. Nu kunnen de artsen niets meer doen. Behalve amputeren. “Dan stort je wereld in”, zegt Andrea. "Denk je eens in, ik was altijd zo blij om twee gezonde benen te hebben die me overal naartoe brachten waar ik heen wilde. En dan is het opeens afgelopen.”
Al als kind had ze flink meegeholpen op de boerderij van haar ouders. Het werk met de dieren vulde een belangrijk deel van haar leven. Ze had op de alm gewerkt en hoedde een zomer lang de koeien. En plotseling kon dat allemaal niet meer. "Het ongeluk heeft mijn leven totaal veranderd.”
Mensen als Andrea, die een zwaar ongeluk meemaken, bevinden zich in een buitengewone psychische situatie. Wat er vervolgens gebeurt hangt sterk af van de situatie en de persoon. “Een ongeluk zorgt voor allerlei gedachten en emoties en mensen kunnen daar heel verschillend op reageren”, zegt de Weense psychologe Jana Goldmann, die vaak met cliënten werkt die in moeilijke omstandigheden verkeren. “Het hangt ervan af in welke context de betrokken persoon zit, wat het voor zo iemand betekent, waar hij bang voor is. Er bestaat geen uniform recept tegen ellende.” Andrea daarover: "Na de amputatie stond de wereld voor mij stil.” Maar, “je moet je dan weer bij elkaar rapen en je openstellen voor het leven.”
Natuur en dieren waren voor Andrea een belangrijke factor. “In al mijn ellende na de amputatie ben ik op de alm naast een van mijn lievelingskoeien gaan zitten en heb een potje zitten janken. En toen legde die koe haar kop op mijn schouder. Dat was zo’n rare gewaarwording, net iets als in een film. Maar het was zo echt en zo troostrijk om dat van een dier te ervaren.”
Een model hoe je moeilijke situaties in het leven met succes kunt aanpakken, is de zogenaamde resiliëntie, of eenvoudiger gezegd, de weerbaarheid. Het is eigenlijk een begrip uit de natuurkunde en het is een aanduiding voor de eigenschap van materialen als gummi om na externe invloeden in de oorspronkelijke staat terug te keren. De psychische tegenhanger is volgens Jana Goldmann, na een calamiteit “de weg naar jezelf terugvinden in plaats van weg te drijven. Je kunt met je eigen krachten en energiebronnen zo omgaan dat je weer een zinvol, goed leven kunt leiden.” Een belangrijk aspect hierbij is aanvaarding. “Wanneer er iets vreselijks gebeurt moet je niet denken: ‘Waarom overkomt mij altijd zoiets vreselijks!’ In plaats daarvan zou je moeten aanvaarden: er is iets heel ergs gebeurd, maar hoe kom ik verder? Wat kan ik doen om me beter te voelen?”, aldus Jana Goldmann.
"Resiliëntie wordt mede bepaald door ons temperament, onze karaktereigenschappen. Maar voor een groot deel kunnen we die ook onszelf bijbrengen.”
De tijd na het ongeluk was heel moeilijk voor Andrea. “In het begin moest ik veel huilen. Huilen doet vaak goed en dat moet je ook toelaten”, zegt ze. Dat haar wereld onherroepelijk veranderd was, ontdekte ze drie maanden na het ongeluk, toen ze voor het eerst haar prothese om kreeg. “Opeens zit er zo’n blok aan je been dat je vasthoudt, en je vrijheid is weg.”
En toch, af en toe, was er een straaltje hoop. Bijvoorbeeld toen haar vriend, genezen van zijn eigen verwondingen, er getuige van was hoe Andrea haar eerste stappen met de prothese zette. “Middenin dit oneindige verdriet over de situatie was hij zo blij dat ik weer leerde lopen.”
Een drijvende kracht vond ze in deze periode vooral door het stellen van persoonlijk belangrijke doelen. De doop van haar petekind stond na haar revalidatie gepland. “Ik hield mezelf voor dat ik daarnaartoe wilde werken, dat ik bij de doop mijn petekind zelf kon vasthouden, zonder bang te zijn om te vallen.”
"Achter de wolken, ook al zijn ze nog zo donkergrijs, schijnt ondanks alles de zon. Je moet gewoon af en toe een beetje geduld hebben.”
Naar doelen toewerken, je bewust worden dat je die op eigen kracht kunt bereiken. Zonder het te weten deed Andrea hier precies wat psychologen als Jana Goldmann “zelfredzaamheid” noemen. “In plaats van te denken: ‘er wordt over mij beslist’, zou je moeten denken: ‘ik kan mijn leven zelf besturen; ik kan er iets aan doen zodat bepaalde dingen beter gaan.’ ”
Andrea zou haar weerbaarheid zelf eerder als “koppigheid” bestempelen. “Ik dacht steeds: juist nu. Nu doe ik alles wat ik vroeger heb gedaan, misschien nog wel beter. Ik ben weer gaan dansen, klimmen, hardlopen, paardrijden. Die koppigheid heeft mij erg geholpen, ook al is dat voor mijn familie niet altijd even makkelijk”, voegt ze er met een lach aan toe.
"Hierboven ligt het paradijs. Hier te leven is een enorm voorrecht. Met name het werken op de boerderij is voor mij heel zinvol.”
Haar enthousiasme voor de natuur om haar heen is ongebroken. “Het observeren van dieren en het reflecteren is iets geweldigs, waar je helaas vaak geen tijd voor hebt.”
Weer actief te kunnen zijn in de natuur is voor Andrea meteen ook een motiverend doel als een manier om de situatie aan te kunnen. “Het mooie van beweging is het vrijheidsgevoel. Dat ik mij überhaupt weer kan bewegen is een vrijheid die ik in de periode na mijn amputatie niet kende. Ik ben ontzettend trots dat mijn lichaam dat weer meemaakt. En dat mijn lichaam mijn ziel weer draagt.”
"Wanneer ik op de top sta en het heb gered, voel ik me wel lichamelijk moe, maar ook geestelijke vrijheid. Dat is iets geweldigs.”
Ook in wetenschappelijk opzicht kan beweging een belangrijk deel van de weg terug naar het leven zijn. “Het fysieke en het psychische zijn nauw met elkaar verbonden. Bij het sporten komen bepaalde gelukshormonen vrij. Maar er speelt nog een andere factor: wanneer ik mijn innerlijke zwakheid overwin en ga sporten, dan handel ik zelfwerkzaam”, zegt Jana Goldmann.
Natuurlijk zijn er ook nu nog situaties waarin Andrea verdriet voelt. Wandelingen waarbij ze terugdenkt aan de tijd voor haar ongeluk, zijn bitterzoet. Ze geniet van het lopen, maar hindernissen zijn tegenwoordig moeilijker te overwinnen, ze komt sneller aan de grens van haar kunnen. Wat helpt is een beetje galgenhumor. "Je moet om jezelf kunnen lachen – wanneer ik bijvoorbeeld de paardenstal uitmest, de prothese schiet los en ik lig middenin de paardenstront”, zegt ze met een grijns. Of toen Andrea anderhalf jaar na de amputatie besloot als piraat naar het carnaval te gaan: haar vriend maakte daar een echt, afneembaar houten been voor – met een fles rum verstopt in een holte. Captain Jack Sparrow zou dat leuk hebben gevonden.
"Vaak popel ik ’s morgens van ongeduld om op te staan. Ik ben zo nieuwsgierig wat de nieuwe dag gaat brengen en wat ik allemaal mag beleven.”
Resiliëntie is de mentale weerbaarheid om met rampspoed of moeilijke situaties om te gaan. Het begrip werd in de jaren 50 door Amerikaanse psychologen geïntroduceerd. Hierbij gaat het om een bepaalde visie op de wereld, een mindset. Sommige wetenschappers zien het als een aangeboren eigenschap, andere zijn ervan overtuigd dat het in de praktijk te leren valt. Dus kun je oefeningen doen om situaties op een resiliënte manier onder ogen te zien.
Er bestaan verschillende resiliëntiemodellen, die op verschillende zuilen gebaseerd zijn. Heel bekend is het 7-zuilenmodel, dat de belangrijkste aspecten van resiliëntie als volgt definieert:
Acceptatie | Binding | Oplossingsoriëntatie | gezond optimisme | zelfbewustzijn | zelfreflectie | zelfwerkzaamheid
Het nationale park Hohe Tauern is met een oppervlakte van meer dan 1.800 km² ongerepte natuur het grootste nationale park van Oostenrijk. Het loopt door Karinthië, Tirol en het SalzburgerLand en vormt een leefgebied voor 15.000 dier- en ongeveer 3.500 plantensoorten. De Grossglockner, de hoogste berg van Oostenrijk, is eveneens in het nationale park te vinden. Het is weliswaar de hoogste, maar bij lange na niet de enige drieduizender. Nog eens 225 toppen in het nationale park liggen boven de 3.000 meter. Samen vormen ze een van de indrukwekkendste hooggebergtelandschappen van de wereld. Het uitgebreide net van wandelwegen is goed bedeeld met schuilhutten en bergcafés. Iedere natuurliefhebber kan hier zijn lievelingsplekje vinden. Dat kunnen gletsjerijsvelden door steil aflopende bergkloven zijn, spectaculaire watervallen, verademende bossen of sappig groene almweiden.
Een tocht met een ranger geeft je inzicht in het flora en fauna van het nationale park.
Al fietsend ontdek je veel meer. Fiets in de zomer door de dalen en langs de rivieren of bedwing op je mountainbike de bergtoppen in Oostenrijk.
Wandelen kun je nog tot op late leeftijd doen en het helpt juist gezondheidsbevorderend, maar je moet wel op een aantal dingen letten.
Oostenrijks nationale parken zijn ware oases van ontspanning, rust en natuur. Geniet er van de bergen, de stilte, de bossen en het ruisen van beekjes en watervallen.
In Oostenrijk is ‘Urlaub am Bauernhof’ echt een begrip. Voor kinderen is het er één groot speelparadijs midden in de bergen. En voor de ouders? Rust en ruimte!
In de bergen zijn heeft een bijzondere uitwerking op ons. Aan of op het water zijn óók. De combinatie van die twee is dan ook helemaal magisch. De mooiste wandelingen langs het water vind je hier:
Als je lichaam zich op een natuurlijke manier actief kan uitleven, dan doet dat ook je ziel intens goed.