Josef Hoffmann
Architekt i projektant secesji oraz współzałożyciel Wiener Werkstätte
Josef Hoffmann był wizjonerskim architektem i projektantem, który w znaczym stopniu ukształtował koncepcję dzieła sztuki totalnej (Gesamtkunstwerk). Chodziło mu o połączenie różnych dziedzin sztuki — takich jak architektura, design, muzyka i rzemiosło artystyczne — w harmonijną i spójną całość, w której każdy detal jest projektowany w kontekście całego dzieła.
Hoffmann dążył do tego, by sztuka przenikała wszystkie sfery życia. Jako współzałożyciel Wiener Werkstätte realizował tę wizję, tworząc estetyczne i funkcjonalne przedmioty codziennego użytku. Jego projekty świadczą o wysokich standardach dbałości o szczegóły — od architektury i aranżacji ogrodów, przez modę, aż po zastawę stołową i sztućce. Zaangażowanie Hoffmanna w rzemiosło artystyczne oraz jego działalność dydaktyczna ukształtowały całe pokolenia i uczyniły go pionierem nowoczesnego designu w Austrii.
Dzieła Josefa Hoffmanna
Josef Hoffmann
Josef Hoffmann urodził się w 1870 roku w Pirnitz na Morawach (dzisiejsze Czechy). Był to okres rewolucji przemysłowej, która przyniosła zarówno pozytywne, jak i negatywne skutki społeczne — takie jak brak mieszkań w miastach, praca dzieci, masowe ubóstwo oraz zanieczyszczenie środowiska.
W 1892 roku Hoffmann rozpoczął studia architektoniczne na Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu. Już na wczesnym etapie był pod silnym wpływem angielskiego i szkockiego ruchu Arts & Crafts, który dążył do przenikania sztuki do wszystkich dziedzin życia. Piękne i funkcjonalne przedmioty codziennego użytku miały uczynić życie szerszych warstw społecznych przyjemniejszym i bardziej estetycznym. Młody Hoffmann i jego krąg przyjaciół byli przekonani, że sztuka może nawet „leczyć” ludzką duszę.
Tworzenie bez granic
Josef Hoffmann podzielał poglądy wybitnego wiedeńskiego architekta Otto Wagnera, u którego był uczniem na Akademii. Obaj uważali, że rola architekta nie powinna ograniczać się wyłącznie do projektowania budynków – architekt powinien być także projektantem, dbającym o każdy detal, aż po najmniejszy przedmiot. Hoffmann pozostał wierny tej idei przez całe życie.
Nie było dla niego zadań ani zbyt dużych, ani zbyt małych. Do jego architektonicznych arcydzieł należą m.in. sanatorium Westend w Purkersdorfie pod Wiedniem oraz brukselski pałac Stoclet (wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO) – w obu przypadkach Hoffmann zaprojektował nie tylko budynki, ale też wnętrza i ogrody, dbając o każdy szczegół. Posunął się nawet do refleksji nad garderobą pani domu. Podczas otwarcia pałacu w Brukseli uznał, że jej strój nie współgra z całością i postanowił zająć się również projektowaniem mody. Wszystko musiało być idealnie dopracowane – prawdziwe dzieło sztuki wszechstronnej.
Odkryj Josefa Hoffmanna w Wiedniu
Design, rzemiosło, innowacja
Aby produkować i sprzedawać artystycznie wykonane przedmioty użytkowe, trzeba było stworzyć odpowiednią strukturę. W 1897 roku grupa awangardowych artystów — Gustav Klimt, Koloman Moser, Joseph Maria Olbrich, Carl Moll, Josef Hoffmann i inni — założyła Wiedeńską Secesję jako przeciwwagę dla tradycyjnych środowisk artystycznych.
Josef Hoffmann wraz z przyjacielem Kolomanem Moserem, przy wsparciu finansowym przemysłowca Fritza Waerndorfera, założyli Wiener Werkstätte. Logo WW symbolizowało jakość, proste formy i elegancję w codziennym życiu. Josefa Hoffmanna można uznać za prekursora współczesnego „corporate design”, gdyż idea dzieła sztuki łączącego wszystkie elementy była mu szczególnie bliska. Sam stworzył niezliczone projekty przedmiotów użytkowych i dekoracyjnych, które do dziś są wytwarzane przez firmy takie jak manufaktura porcelany Augarten.
Przez niemal 30 lat — od 1903 do 1932 roku — ta wspólnota artystów i rzemieślników była wyjątkowym przedsięwzięciem znanym w całej Europie.
Motto Wiener Werkstätte brzmi:
„Wolimy pracować dziesięć dni nad jednym przedmiotem, niż produkować dziesięć przedmiotów w jeden dzień.”
Jednodniowy szlak śladami Josefa Hoffmanna w Wiedniu
Zrównoważony rozwój w tradycjach
Kreatywna grupa wokół Wiener Werkstätte tworzyła estetyczne produkty, łącząc tradycyjne techniki rzemieślnicze z nowoczesnym wzornictwem. Chciano odejść od masowej produkcji przemysłowej – tendencja ta dziś przeżywa renesans dzięki rosnącemu zainteresowaniu zrównoważonym rozwojem i rękodziełem.
Pielęgnacja tradycji i obyczajów w Austrii jest ściśle powiązana z ideą zrównoważonego roywoju. Zwyczaje takie jak doroczny spęd bydła z alpejskich pastwisk, tradycyjne festiwale oraz lokalne rzemiosło świadczą o głębokim szacunku dla natury i zasobów. Niematerialne dziedzictwo kulturowe honoruje rytuały, obyczaje i umiejętności rzemieślnicze przekazywane z pokolenia na pokolenie.