Oskar Kokoschka
Dziki wizjoner i malarz duszy

Malarz i dramaturg Oskar Kokoschka z Pöchlarn wpłynął na wiedeńską modernę i zasłynął ekspresyjnością swojej sztuki.

Oskar Kokoschka, wielki malarz ekspresjonizmu i wiedeńskiej moderny, urodził się w małym Pöchlarn nad Dunajem i całe życie nosił swoją ojczyznę w Dolnej Austrii w sercu. Dziś jest tu obecny jak nigdy wcześniej.

Bernadette Reinhold, historyczka sztuki i autorka publikacji o Kokoschce, podkreśla dumę kajan wielkiego malarza: „Pöchlarn ma niecałe 4 000 mieszkańców. Fakt, że Kokoschka się tu urodził, a jego dom rodzinny jest teraz centrum wystaw i dokumentacji, to prawdziwe szczęście.”

W tym małym miasteczku ślady wyjątkowego artysty można spotkać dosłownie wszędzie — reprodukcje jego obrazów zdobią fasady wielu domów. Najlepiej jednak odwiedzić Muzeum Kokoschki, mieszczące się w jego domu rodzinnym i dawnym spichlerzu.

Fakty i liczby
Data i miejsce urodzenia:1.03.1886 w Pöchlarn, Dolna Austria
Data i miejsce śmierci:22.02.1980 w Montreux, Szwajcaria
Zawód:malarz, scenograf, pisarz, dramaturg
Nurty:ekspresjonizm, wiedeńska moderna
Znane dzieła:„Die Windsbraut”, „Tigerlöwe”, „Der brennende Dornbusch”, liczne portrety i pejzaże

Pełen pasji świat obrazów Oskara Kokoschki

Etapy życia i twórczości

1886-1909: wczesne lata i przełom

Urodzony w Pöchlarn Kokoschka dorasta w Wiedniu. W Szkole Sztuki i Rzemiosła rozwija swój własny styl. Już w młodym wieku wzbudza sensację skandalicznym dramatem Morderca, nadzieja kobiet oraz baśniową książką Śniący chłopcy.

1910-1914: Berlin i Alma Mahler

W Berlinie Kokoschka nawiązuje kontakty z awangardą skupioną wokół ekspresjonistycznego czasopisma Der Sturm. Intensywny związek z Almą Mahler inspiruje go do stworzenia dzieł takich jak Narzeczona wiatru. Jego sztuka opowiada o emocjonalnej głębi i napięciach społecznych.

1914-1918: wojna i trauma

Kokoschka zgłasza się na ochotnika do służby wojskowej i zostaje ciężko ranny. Doświadczenia z frontu trwale wpływają na jego twórczość. W Dreźnie dołącza do artystycznej bohemy i przetwarza przeżycia wojenne w swoich dramatach.

1938-1953: emigracja w Wielkiej Brytanii

Jako „zdegenerowany artysta” oczerniony przez nazistów Kokoschka emigruje do Wielkiej Brytanii. Tam angażuje się artystycznie i politycznie w aktualne wydarzenia, pozostając wierny swojej ekspresyjnej formie wyrazu.

1953-1980: powrót i dziedzictwo

W Salzburgu Kokoschka zakłada „Szkołę widzenia” – dziś Międzynarodową Letnią Akademię Sztuk Pięknych w Salzburgu – aby wspierać młodych artystów. Ostatnie lata życia spędza nad Jeziorem Genewskim, gdzie nadal maluje i pisze. Umiera w 1980 roku w Montreux.

Urodzony w dolinie Dunaju

Pöchlarn jako „powrót na stałe”

Oskar Kokoschka pozostał przez całe życie związany ze swoim rodzinnym Pöchlarn. Bernadette Reinhold, kierująca Centrum Oskara Kokoschki (j. niem.) na Uniwersytecie Sztuki Stosowanej w Wiedniu i uznawana za wybitną znawczynię jego twórczości, mówi: „Wielokrotnie odwoływał się do Pöchlarn w swoich opowieściach. Utworzenie dokumentacji w domu rodzinnym było dla niego 'powrotem na stałe'."

Według Reinhold Dunaj był dla Kokoschki miejscem centralnym – niezależnie od tego, czy mieszkał w Londynie, podróżował po Bliskim Wschodzie czy tworzył nad Jeziorem Genewskim: „Urodzenie nad rzeką, gdzie wszystko jest w ciągłym ruchu i różne wpływy przenikają się nawzajem – to miało dla niego ogromne znaczenie.” W latach 50. Kokoschka został honorowym obywatelem miasta.

Mistrz wielu sztuk

Malarstwo duszy „Wielkiego Dziedzica Natury”

Oskar Kokoschka był kimś, kogo dzisiaj nazwalibyśmy multitalentem. Pisał sztuki teatralne i opowiadania, projektował scenografie oraz mozaiki do kościołów. Przede wszystkim jednak malował – dziko, ekspresyjnie i emocjonalnie. Jego niezwykłe, zupełnie nowe jak na tamte czasy portrety przyniosły mu sławę: obrazy, które mniej skupiały się na wiernym odwzorowaniu wyglądu, a bardziej na podstawowych cechach charakteru i osobowości modela.

Ludzie na obrazach Kokoschki emanują optymizmem, ale też niepewnością i wewnętrznym rozdarciem, a czasem smutkiem i bólem. Jego sztukę często określa się jako malarstwo duszy. Artysta pragnął uchwycić na płótnie całego człowieka, a nie tylko jego zewnętrzny wygląd.

Sztuka, wygnanie i tęsknota

Portrety człowieka prześladowanego

Oskar Kokoschka wcześnie przeniósł się do Wiednia, gdzie już w młodym wieku położył podwaliny pod swoją późniejszą sławę. Kokoschka był bardziej zainteresowany twarzami niż czymkolwiek innym, a prawie połowa jego prac przedstawia głowy. Malował Adolfa Loosa i Karla Kraussa, a także wielu polityków.

Po I wojnie światowej był profesorem w Dreźnie. W 1923 r. wziął bezpłatny urlop i już nigdy nie wrócił na uniwersytet, zamiast tego spędził lata podróżując po Europie, Afryce Północnej i Bliskim Wschodzie, rysując i malując.

Kiedy narodowi socjaliści zniesławili jego sztukę, wyemigrował do Londynu i tworzył dzieła polityczne. Niespokojny wędrowiec znalazł później coś w rodzaju domu nad Jeziorem Genewskim. Oskar Kokoschka zmarł tam w 1980 roku w wieku 94 lat.

Doświadcz sztuki Oskara Kokoschki

Muzeum Kokoschki w Pöchlarn (j. niem.)

Muzeum Leopoldów

Górny Belweder

MAK – Muzeum Sztuki Stosowanej

Albertina

Muzeum Kokoschki w Pöchlarn

Najczęściej zadawane pytania

Oskar Kokoschka urodził się 1 marca 1886 roku w Pöchlarn (Dolna Austria), a zmarł 22 lutego 1980 roku w Montreux nad Jeziorem Genewskim w Szwajcarii.

Na jego życie złożyło się kilka ważnych etapów:

  • Wiedeń – tu zdobywał wykształcenie i odnosił pierwsze sukcesy artystyczne w kręgu wiedeńskiej secesji. Wpływ miały na niego Wiedeńskie Warsztaty oraz Gustav Klimt.

  • Drezno (1919-1923) – tu pracował jako profesor Akademii Sztuk Pięknych. Choć znaczący, jego pobyt był krótki.

  • Lata podróży – od 1923 roku niemal bez przerwy podróżował po Europie, Afryce Północnej i Bliskim Wschodzie.

  • Londyn (emigracja) – po tym jak naziści uznali jego twórczość za „sztukę zdegenerowaną”, w 1938 roku uciekł do Wielkiej Brytanii. Tam tworzył również prace o wydźwięku politycznym, krytykujące reżim.

  • Montreux – od 1953 roku mieszkał w Szwajcarii, gdzie spędził ostatnie lata życia.

Oskar Kokoschka był jednym z najważniejszych przedstawicieli ekspresjonizmu i wiedeńskiej secesji oraz niespokojnym duchem na pograniczu sztuki i aktualnych wydarzeń. Stał się znany przede wszystkim dzięki swoim intensywnym portretom, w których pragnął uwidocznić nie tylko zewnętrzne cechy, lecz także wnętrze człowieka.

Dzięki pełnemu energii stylowi malarskiemu, wyrazistym barwom i nerwowym liniom uchodził za pioniera nowego języka artystycznego. Kokoschka był nie tylko malarzem, lecz także dramaturgiem i myślicielem politycznym: jego kontrowersyjna sztuka Morderca, nadzieja kobiet przyniosła mu wczesną sławę, a później angażował się w Londynie jako emigrant, tworząc dzieła sprzeciwiające się faszyzmowi i totalitaryzmowi. Jako „wieczny wędrowiec” przemierzał Europę, Afrykę Północną i Bliski Wschód – zawsze w poszukiwaniu wyrazu, prawdy i miejsca, które mógłby uznać za dom.

Oskar Kokoschka był żonaty z praską prawniczką Oldą Palkovską. Poznali się w 1934 roku w Pradze, a w 1941 roku pobrali się w Londynie w czasie II wojny światowej. Razem mieszkali później w Villeneuve nad Jeziorem Genewskim. Para nie miała dzieci. Olda Kokoschka przeżyła męża o 24 lata i zmarła w 2004 roku, podobnie jak on, w Montreux.

To też może Cię zainteresować

Odkryj największe skarby Austrii!