Oskar Kokoschka
Wilde visionair en schilder van de ziel

Schilder en toneelschrijver Oskar Kokoschka was een sleutelfiguur van het Weense Modernisme. Met zijn gedurfde, expressieve stijl daagde hij zowel de kunstwereld als de m

De grote Oskar Kokoschka werd geboren in het stadje Pöchlarn aan de Donau en droeg zijn Neder-Oostenrijkse wortels zijn hele leven met zich mee. Vandaag de dag is de gevierde schilder van het expressionisme en het Weense modernisme meer dan ooit aanwezig in zijn geboortestad.

Kunsthistoricus en Kokoschka-expert Bernadette Reinhold merkt op: "Pöchlarn heeft minder dan 4.000 inwoners. Dat Kokoschka hier geboren is - en dat zijn geboortehuis nu een museum en documentatiecentrumis - is echt opmerkelijk."

Overal in de stad is Kokoschka's aanwezigheid onmiskenbaar: grootschalige reproducties van zijn schilderijen sieren gevels, terwijl het Kokoschka Museum Pöchlarn - gehuisvest in zijn voormalige huis en aangrenzende schuur - een levendig, persoonlijk inzicht biedt in zijn leven en nalatenschap.

Oskar Kokoschka
Geboren:1 maart 1886, in Pöchlarn, Niederösterreich
Overleden:22 februari 1980, in Montreux, Zwitserland
Beroep:Schilder, decorontwerper, schrijver, toneelschrijver
Stijlen:Expressionisme, Weens modernisme
Beroemde werken:De bruid van de wind, Tigerlöwe, De brandende struik, talrijke portretten en landschappen

Oskar Kokoschka's levendige visuele wereld

Hoofdstukken over zijn leven en kunst

1886-1909: Beginjaren en opkomst

Kokoschka werd geboren in Pöchlarn en groeide op in Wenen, waar hij zijn eigen stijl ontwikkelde aan de Kunstnijverheidsschool.

Zijn schandalige toneelstuk Moordenaar, de Hoop der Vrouwen en het sprookjesboek De Dromende Jongens zorgden al vroeg voor opschudding in de kunstwereld.

1910–1914: Berlin en Alma Mahler

In Berlijn sluit Kokoschka zich aan bij de avant-gardekring rond Der Sturm.

Zijn intense relatie met Alma Mahler inspireert werken als De Bruid van de Wind. Zijn kunst weerspiegelt emotionele diepgang en sociale spanning.

1914–1918: Oorlog en trauma

Hij meldt zich vrijwillig aan voor militaire dienst en raakt ernstig gewond. Zijn ervaringen aan het front drukken een blijvende stempel op zijn werk.

In Dresden sluit hij zich aan bij de artistieke bohemia en verwerkt hij wat hij heeft meegemaakt in zijn toneelstukken.

1938-1953: Ballingschap in Groot-Brittannië

Kokoschka wordt door de nazi's bestempeld als een "ontaarde kunstenaar" en emigreert naar Groot-Brittannië.

Daar houdt hij zich zowel artistiek als politiek bezig met hedendaagse gebeurtenissen en blijft hij trouw aan zijn expressieve beeldtaal.

1953-1980: Terugkeer en nalatenschap

In Salzburg richt Kokoschka de "School of Vision" op - nu de Internationale Zomeracademie voor Schone Kunsten in Salzburg - om jonge kunstenaars te ondersteunen.

Zijn latere jaren brengt hij door aan het meer van Genève, waar hij blijft schilderen en schrijven. Kokoschka overlijdt in Montreux in 1980 en laat een internationaal zeer belangrijk oeuvre na.

Zijn geboorteplaats in de Donauregio

Pöchlarn als een "blijvende thuiskomst"

Oskar Kokoschka bleef zijn hele leven nauw verbonden met zijn geboorteplaats Pöchlarn. Bernadette Reinhold, hoofd van het Oskar Kokoschka Centrum aan de Universiteit voor Toegepaste Kunsten in Wenen en een bekende Kokoschka-expert, legt uit: "Hij verwees steeds weer naar Pöchlarn in veel van zijn verhalen en geschriften. De oprichting van het documentatiecentrum in zijn ouderlijk huis was voor hem een 'blijvende thuiskomst'."

Volgens Reinhold was de Donau altijd een centrale plek voor deze kosmopolitische kunstenaar - of hij nu in Londen woonde, door het Midden-Oosten reisde of aan het Meer van Genève werkte: "Geboren worden aan een rivier, waar alles altijd in beweging is en gevormd wordt door invloeden die binnenstromen, dat betekende heel veel voor hem."

In de jaren 1950 werd Kokoschka benoemd tot ereburger van Pöchlarn.

Een meester in vele kunsten

Portretten van de ziel door de "wilde"

Oskar Kokoschka was wat we tegenwoordig een multitalent zouden kunnen noemen. Hij schreef toneelstukken en verhalen, ontwierp decors voor theaters en mozaïeken voor kerken.

Maar bovenal schilderde hij - krachtig, expressief, emotioneel. Zijn buitengewone portretten, radicaal nieuw voor hun tijd, brachten hem internationale faam. In plaats van zich te richten op een getrouwe weergave, probeerde Kokoschka het diepere karakter en innerlijke leven van zijn onderwerpen te onthullen.

In zijn portretten zie je het optimisme van de mensen die hij schilderde, maar ook hun kwetsbaarheid, innerlijke conflicten en soms verdriet of pijn. Kokoschka's werk wordt vaak omschreven als "het schilderen van de ziel". Het vastleggen van de hele persoon op het doek - niet alleen zijn uiterlijke verschijning - was zijn ware artistieke doel.

Kunst, ballingschap en verlangen

Portretten van een rusteloze ziel

Al op jonge leeftijd werd Oskar Kokoschka aangetrokken tot Wenen, waar hij de basis legde voor zijn latere roem. Kokoschka was vooral gefascineerd door gezichten - bijna de helft van zijn werken zijn hoofden. Hij schilderde portretten van Adolf Loos, Karl Kraus en vele politieke figuren.

Na de Eerste Wereldoorlog werd hij professor in Dresden. In 1923 nam hij verlof en keerde nooit meer terug; in plaats daarvan reisde hij jarenlang door Europa, Noord-Afrika en het Midden-Oosten, en tekende en schilderde hij onderweg.

Toen de Nazi's zijn werk afkeurden, emigreerde hij naar Londen en maakte hij politiek geladen werken. Een thuisgevoel kreeg de onvermoeibare zwerver uiteindelijk aan de oevers van het Meer van Genève. Oskar Kokoschka stierf daar in 1980 op 94-jarige leeftijd.

In de voetsporen van Oskar Kokoschka

Kokoschka Museum Pöchlarn

Leopold Museum - Leopold Collectie

Oberes Belvedere

MAK - Museum voor toegepaste kunst

Albertina – Batliner Collectie

FAQs

Oskar Kokoschka werd geboren op 1 maart 1886 in Pöchlarn, Niederösterreich, en stierf op 22 februari 1980 in Montreux, aan het Meer van Genève in Zwitserland.

Zijn leven speelde zich af op verschillende belangrijke locaties:

  • Wenen: vroege opvoeding en artistieke doorbraak tijdens het tijdperk van het Weense Modernisme. Sterk beïnvloed door de Wiener Werkstätte en figuren als Gustav Klimt.

  • Dresden: Van 1919 tot 1923 was hij professor aan de Academie voor Schone Kunsten - een invloedrijke periode, hoewel Kokoschka zich er nooit lang vestigde.

  • Jaren van reizen: Vanaf 1923 was Kokoschka bijna constant onderweg en reisde hij door heel Europa, Noord-Afrika en het Midden-Oosten.

  • Ballingschap in Londen: Nadat de Nazi's zijn werk als "ontaarde kunst" veroordeelden, vluchtte hij in 1938 naar Groot-Brittannië, waar hij ook politieke werken tegen het regime maakte.

  • Montreux: Vanaf 1953 woonde hij in Zwitserland, waar hij de rest van zijn leven zou doorbrengen.

Oskar Kokoschka was een van de belangrijkste figuren van het expressionisme en het Weense modernisme- een rusteloze geest die laveerde tussen kunst en de wereld. Hij werd vooral bekend om zijn intense portretten, die er niet alleen op gericht waren om fysieke kenmerken vast te leggen, maar ook om het innerlijke leven van zijn onderwerpen te onthullen.

Met zijn energieke penseelvoering, felle kleuren en geladen lijnen pionierde Kokoschka een nieuwe beeldtaal. Hij was niet alleen schilder, maar ook toneelschrijver en politiek denker: zijn schandalige vroege toneelstuk Moordenaar, de hoop op vrouwen bracht hem al vroeg roem en later, in ballingschap in Londen, gebruikte hij zijn kunst om zich te verzetten tegen fascisme en totalitarisme.

Kokoschka werd zelf omschreven als een "eeuwige zwerver" en reisde door Europa, Noord-Afrika en het Midden-Oosten - altijd op zoek naar expressie, waarheid en een plek die hij thuis kon noemen.

Oskar Kokoschka was getrouwd met de in Praag geboren advocate Olda Palkovská. De twee ontmoetten elkaar in 1934 in Praag en trouwden in 1941 in Londen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ze woonden later samen in Villeneuve aan het meer van Genève.

Het echtpaar had geen kinderen. Olda Kokoschka overleefde haar man 24 jaar en stierf in 2004, net als haar man, in Montreux.

Misschien ook interessant voor jou

Ontdek het beste van Oostenrijk