Ogrody pałacowe w Austrii

Park zamkowy w Laxenburgu, na południe od Wiednia, stanowi ważny przykład architektury ogrodowej XVIII i XIX wieku. Od 1306 roku zespół zamkowy w Laxenburgu znajdował się w posiadaniu rodziny cesarskiej, która co roku szukała wypoczynku w mierzącym 280 hektarów powierzchni ogrodzie. 

Cesarz Franciszek I, który otrzymał wykształcenie ogrodnicze, zaprojektował ogród na nowo według własnych pomysłów, przekształcając go w romantyczny park, nawiązujący do jego ulubionej epoki historycznej. O fascynacji cesarza średniowieczem świadczą dzisiaj oprócz zamku Franzensburg także krypta rycerska, kolumna rycerza, plac turniejowy, grota i gotycki most. Według relacji z epoki cesarz Franciszek we własnej osobie, odziany w prosty strój i fartuch, zabrał się do pracy nad urządzaniem ogrodu. Po ukończeniu dzieła kazał udostępnić park miłośnikom ogrodnictwa i przyrody.

Pod konarami liczących setki lat drzew, wśród rozległych łąk i zbiorników wodnych, rozciąga się sieć ścieżek o łącznej długości 10 km, obecnie bardzo popularna wśród biegaczy i spacerowiczów. Imponujące budowle, jak otoczony fosą Stary Zamek, który pierwotnie stanowił centrum rozległego terenu łowieckiego i służył Habsburgom jako letnia rezydencja, lub okazały Niebieski Dwór, jeszcze dzisiaj wprawiają zwiedzających w zdumienie i zachwyt.

Wypożyczalnia łodzi na przystani, niegdyś dysponująca drewnianymi łodziami i jednym cesarskim jachtem, dzisiaj proponuje nowoczesny asortyment łodzi wiosłowych, rowerów wodnych i motorówek z napędem elektrycznym. Miłośnikom kultury polecamy zwiedzanie zamku Franzensburg. W ramach odbywających się codziennie wycieczek z przewodnikiem można się dowiedzieć niemal wszystkiego o blasku i losach dynastii Habsburgów.

Zamek Herberstein nad rzeką Feistritz jest co prawda najbardziej znany ze znajdującego się na jego terenie zoo, jednak warto też odwiedzić zamkowy ogród, który wcześniej na długie lata popadł w zapomnienie. W 1997 r. dawny wygląd ogrodu został odtworzony na podstawie siedemnastowiecznej ryciny. Dzisiaj jest on podzielony na cztery części, z których każdą reprezentuje inny kolor.„Zielony ogród harmonii“ symbolizuje życie, nadzieję i odradzanie się przyrody. Zieleń uspokaja, ale nie męczy, działa leczniczo przy chorobach psychosomatycznych i dodaje sił. Oprócz bergenii sercowatej, mięty pieprzowej i tarczownicy tarczowatej rośnie tutaj także botaniczna osobliwość - zielona róża. Kolor biały symbolizuje niewinność, czystość i szlachetność, dlatego jest dominującą barwą w „Białym ogrodzie doskonałości”. Można tu podziwiać m.in. róże, liatry i lilie. Lawenda, bodziszek, szałwia, czosnek ozdobny i barbula dominują w „Niebieskim ogrodzie stałości”, który ma przynosić spokój i skłaniać do medytacji. „Żółty ogród nadziei“ przypomina o życiodajnym cieple słońca i uaktywnia nowe siły. Rosną tutaj przywrotniki, liliowce i dalie.

Zwiedzający przechadzają się między tematycznymi grządkami w ogrodzie przedpołudniowym, południowym, popołudniowym i wieczornym. W korytarzu obronnym mieści się ogród śniadaniowy (lub poranny), z którego rozciąga się widok na zamek i wąwóz Feistritz. Znajdujący się pośrodku ogrodu zamkowego pawilon różany z fontanną kusi, aby przystanąć przy nim chwilę dłużej.

Osoby zwiedzające ogród z przewodnikiem mają okazję dowiedzieć się wielu ciekawych rzeczy na temat historii europejskiej kultury ogrodniczej. W ogródku ziołowym poznają tajemnice ziół leczniczych i przypraw, a dodatkowo otrzymują cenne porady kulinarne i zdrowotne. Dla dzieci przygotowano specjalne warsztaty, na przykład pod tytułem „Piotruś Pietruszka i mała ziołowa wróżka”. Wąchając, oglądając i smakując różne zioła dzieci przyswajają sobie wiedzę o ziołach i przyprawach, a potem same biorą się za ogrodnictwo.

Zwiedzający przechadzają się między tematycznymi grządkami w ogrodzie przedpołudniowym, południowym, popołudniowym i wieczornym. W korytarzu obronnym mieści się ogród śniadaniowy (lub poranny), z którego rozciąga się widok na zamek i wąwóz Feistritz. Znajdujący się pośrodku ogrodu zamkowego pawilon różany z fontanną kusi, aby przystanąć przy nim chwilę dłużej.

Osoby zwiedzające ogród z przewodnikiem mają okazję dowiedzieć się wielu ciekawych rzeczy na temat historii europejskiej kultury ogrodniczej. W ogródku ziołowym poznają tajemnice ziół leczniczych i przypraw, a dodatkowo otrzymują cenne porady kulinarne i zdrowotne. Dla dzieci przygotowano specjalne warsztaty, na przykład pod tytułem „Piotruś Pietruszka i mała ziołowa wróżka”. Wąchając, oglądając i smakując różne zioła dzieci przyswajają sobie wiedzę o ziołach i przyprawach, a potem same biorą się za ogrodnictwo.

Jedna z najokazalszych budowli renesansowych na północ od Alp znajduje się u stóp góry Hellbrunner Berg na południowym krańcu miasta Salzburg. Pałac Hellbrunn wraz z okalającym go rozległym ogrodem został wybudowany w 1612 roku i służył jako letnia rezydencja arcybiskupa Markusa Sittikusa von Hohenems. Motywem przewodnim projektu jest woda.

Woda jako dominujący dekoracyjny element architektoniczny opanowała wszystkie zakątki pałacu. Sittikus kazał wykonać instalację, która zadziwiała, bawiła i wodziła za nos jego gości: groty „Neptun“, „Orfeusz“ i „Wenus“ są inspirowane mitologią grecką, podczas gdy „Grota Ruin" i „Grota Luster” oszukują zmysły zwiedzających. Napędzane siłą wody automaty dają świadectwo kunsztu inżynieryjnego dawnych budowniczych - 200 ręcznie wykonanych figur mechanicznego teatru niestrudzenie stuka młotkami, piłuje i muzykuje, odtwarzając – dzięki sile wody – codzienne życie barokowego miasteczka. Oprócz tego woda tryska z niezliczonych fontann, rozsianych na terenie ogrodu. Podczas „Snu nocy letniej“ (1 lipca do 31 sierpnia) park prezentuje się ze swej romantycznej strony i czaruje zwiedzających odbiciem księżyca i gwiazd, refleksami światła i koloru w pałacowym stawie.

Pałacowy park o powierzchni 60 hektarów jest nazywany przez historyków sztuki „gabinetem osobliwości architektury ogrodowej”. I słusznie, bo łączy sztucznie utworzone obszary z pierwotnymi, jak np. obszary zalewowe rzeki Salzach. W malowniczym zameczku „Waldems“, położonym na wzgórzu nad parkiem, znajduje się Muzeum Etnograficzne, filia Muzeum Salzburga, prezentujące obyczaje i historię regionu. Kamieniołom w Hellbrunn Markus Sittikus kazał przebudować na scenę. W ten sposób powstał „Kamienny Teatr“, najstarsza scena letnia w Europie, na której w 1617 roku odegrano pierwsze widowisko operowe na północ od Alp.

W ciepłe dni dużą popularnością cieszą się trasy biegowe w parku, a dzieci okupują wielki plac zabaw, zimą natomiast można bezpłatnie korzystać z trasy do biegów narciarskich.

W dolinie Rosental w południowej Karyntii leży mały renesansowy zamek Ebenau. Od 1996 roku mieści się w nim galeria Walker, prezentująca dzieła współczesnych artystów austriackich. Ekspozycja nie ogranicza się jednak tylko do sal wystawowych, artystyczną koncepcją objęto także ogród jako „otwarte atelier”.

W zachowanym w naturalnej postaci ogrodzie zwiedzający napotykają między krzewami róż i pnączami bluszczu także dwadzieścia współczesnych dzieł sztuki z kamienia, drewna i szkła. Wśród nich są między innymi drewniane rzeźby urodzonego w Villach artysty Johanna Feilachera oraz dzieła Brunona Gironcoli, znanego współczesnego austriackiego malarza i rzeźbiarza.

Około 1700 roku architekt krajobrazu Dominique Girard zaprojektował według francuskich wzorów park pałacowy Belweder. Zgodnie z zasadami barokowej kompozycji, ogród rozciąga się symetrycznie między Górnym a Dolnym Belwederem.

Z alejek raz po raz można ujrzeć panoramę Wiednia, od której pochodzi nazwa zespołu pałacowego: Belvedere - piękny widok. Spacerowicze wędrują wśród rabat kwiatowych, łąk i drzew, podziwiając po drodze liczne rzeźby i tańczące fontanny. Postacie muz, posągi alegorycznych i mitologicznych postaci oraz wazony zdobią parkowe alejki.

Przed Górnym Belwederem jak dwaj kamienni strażnicy stoją dwa sfinksy, które jako istoty o ciele lwa i głowie kobiety symbolizują siłę i ludzkie poznanie. W Ogrodzie Kameralnym, niegdyś prywatnym ogrodzie księcia Eugeniusza, artysta Franz West urządził swój „Ogród ziemskich rozkoszy”, złożony z rzeźb z papier maché, którym dzięki kilku warstwom żywicy i farby niestraszne są nawet deszcz i słota.

Na wschodzie krainy Morawskie Pole, na powierzchni ponad 50 hektarów, rozciąga się barokowe arcydzieło – Pałac Hof. Dawny cesarski dwór należał do najokazalszych pałaców w imperium Habsburgów.

W 1726 roku książę Eugeniusz Sabaudzki kazał wybudować pałac myśliwski, którego barokowy ogród do dzisiaj przyciąga zwiedzających. Teren ogrodu opada siedmioma tarasami w stronę Morawy i imponuje swą rozległością. W ramach szeroko zakrojonych prac rewitalizacyjnych na tarasach utworzono broderie, pergole i wspaniałe fontanny. O każdej porze roku ogród Pałacu Hof prezentuje nowe kolory i rośliny. Misternie zaprojektowane rabaty wiosną czarują spacerowiczów tulipanami, narcyzami, fiołkami i cesarskimi koronami. Nie mniejsze wrażenie robi parter oranżeryjny: hiacynty, krokusy i cesarskie korony tworzą tutaj imponujący żywy kobierzec. Latem barokowe ogrody opanowują róże, petunie, słoneczniki, aby jesienią ustąpić miejsca intensywnie czerwonym, różowym i pomarańczowym daliom. W niegdysiejszym płacowym gospodarstwie rolnym można zobaczyć, jak wyglądał powszedni dzień w epoce baroku. W dawnych stajniach mieszkają obecnie zwierzęta domowe rzadkich staroaustriackich ras, jak biały osioł czy czteroroga koza.