Franz Schubert
De meester van de melancholie
Franz Schubert belichaamde de echte Wiener: stadsjongen, vrijdenker en muzikaal genie. Geboren op 31 januari 1797 in Himmelpfortgrund, een buitenwijk van Wenen, bracht hij vrijwel zijn hele leven door in de stad. Hier ontwikkelde hij een revolutionaire muzikale taal die gevoelens niet alleen uitdrukte, maar ze hoorbaar tastbaar maakte.
Al op jonge leeftijd begon Schubert te componeren. Als tiener schreef hij zijn eerste werken, en in zijn korte leven componeerde hij meer dan 600 liederen, zeven voltooide symfonieën, kamermuziek, pianowerken, koormuziek en opera’s. Ondanks vele uitdagingen – zoals het ontbreken van vast werk, financiële zorgen en gezondheidsproblemen – bleef muziek zijn drijvende kracht. Zoals hij zelf zei: “Ik ben nergens anders voor geboren dan voor het componeren.”
Schubert had een uitzonderlijk gehoor en wist poëzie te vangen in het alledaagse. In liederen als “Die Forelle”, “Der Erlkönig” en het aangrijpende “Winterreise” gaf hij klank aan diepe emoties – krachtig, helder en tijdloos. Zijn iconische “Onvoltooide Symfonie” werd, net als veel van zijn werk, pas na zijn dood ontdekt. Een bewijs van zijn tijdloze creativiteit.
Terwijl andere componisten carrière maakten aan het hof, vond Schubert zijn plek tussen vrienden. In huiskamers, salons en herbergen ontstonden de muzikale avonden die later “Schubertiades” zouden heten. Wenen was zijn creatieve thuis – hier componeerde, lachte en worstelde hij.
Pas na zijn dood in november 1828 op 31-jarige leeftijd kreeg Schubert wereldwijde erkenning. Componisten als Robert Schumann, Felix Mendelssohn Bartholdy en Franz Liszt ontdekten en verspreidden zijn muziek. Tegenwoordig wordt Schubert beschouwd als een van de belangrijkste vertegenwoordigers van de vroege romantiek en een invloedrijke pionier van de klassieke muziek.
Zijn invloed reikt inmiddels ver buiten de grenzen van Wenen, maar de ziel van zijn muziek blijft onlosmakelijk verbonden met de stad – met een leven vol melancholie, vreugde en ingetogen grootsheid.
Franz Schubert was tijdens zijn leven nauwelijks beroemd en werd pas postuum gevierd. Ziekte, armoede en het gebrek aan premières hielden hem tegen. Het waren componisten als Schumann en Mendelssohn die zijn muziek onsterfelijk maakten.
Franz Schubert vanuit elk perspectief
In Schuberts voetsporen in Wenen
Een muzikale buurt
Wie het geluid van Franz Schubert wil ervaren, begint het best hier – in het 9e district, waar alles begon. Het Schubertkwartier rond de Nußdorfer Straße is veel meer dan een woonwijk – het ademt muziek, geschiedenis en Weens leven.
In een huis met een piepkleine keuken werd Schubert in 1797 geboren. Nu is het een museum dat zijn jeugd en eerste composities tot leven brengt – met audiofragmenten, portretten en zijn beroemde bril.
Een paar stappen verder ligt de Himmelpfortstiege: kinderkopjes, een markthal en het echte “Grätzl”-gevoel – het Weense woord voor buurt.
Centraal in de wijk ligt het Sobieskiplein – onopvallend maar betoverend. Hier voel je de stadsgeschiedenis en het gemeenschapsgevoel van het Wenen dat Schubert gevormd heeft.
Tussen historische gebouwen en het ritme van het dagelijks leven heerst een unieke sfeer: rustig, charmant en echt. Met bankjes en een kabbelende fontein is het niet moeilijk je voor te stellen hoe Schubert en zijn vrienden hier ooit wandelden. Wie hier zit of rondloopt, voelt het meteen: Schubert leeft hier nog altijd voort in de muziek.
In Schuberts voetsporen in Oostenrijk
Luisteren naar Schubert: concerten en festivals
Muzikale avonden
Schubert had het vaak financieel moeilijk. Hij logeerde bij vrienden en had lang geen eigen piano.
Zijn muziek leefde vooral in kleine kring – tijdens gezellige, muzikale avonden met vrienden: de beroemde Schubertiades. In het Wenen van de 19e eeuw waren deze bijeenkomsten al snel hét gesprek van de dag.
Er werd gedanst, gezongen, gedronken, gedicht, gespeeld – en natuurlijk muziek gemaakt. Schubert kwam in deze intieme sfeer echt tot leven.
Die geest leeft voort tijdens het Schubertiade Festival in Vorarlberg, begonnen in 1976 in Hohenems. Het doel: Schuberts plek in de muziekgeschiedenis verstevigen.
Vandaag is het festival in Hohenems en Schwarzenberg het grootste in zijn soort. Nergens anders hoor je in korte tijd zoveel topuitvoeringen van zijn liederen. Toch blijft de sfeer trouw aan het origineel: intiem, kleinschalig en van hoog artistiek niveau.