Hundertwasserhaus
De kunstenaar vatte dit woonbouwproject op als een ‘kunstsculptuur’ en realiseerde in 1985 de ongewoonste sociale woningen ter wereld.
Niet alleen zijn onconventionele en kleurrijke oeuvre is danig door de natuur geïnspireerd. Ook de ganse levensfilosofie van kunstenaar Friedensreich Hundertwasser verliep in harmonie met de natuur.
Het is vijf uur ‘s ochtends en Thomas Zelenka begint aan z’n werkdag. Hij is imker en bekommert zich om een paar duizend bijenkorven in Wenen. Twee van zijn bijenvolken resideren in de natuurlijke daktuin van het KUNST HAUS WIEN, gewijd aan leven en werk van de kunstenaar Friedensreich Hundertwasser. ‘Een echte jungle midden in de stad, meer hebben mijn bijtjes niet nodig!’, zegt Zelenka. Onlangs onderzochten de kunstenaars van RESANITA voor de expo ‘Das Haus als Wirt’ de biodiversiteit van het museum. ‘Ze kwamen uit bij het ongelooflijke aantal van 260 verschillende plantensoorten’, weet Zelenka.
Terwijl de imker zorgt voor zijn bijen, spreekt hij vol bewondering over Hundertwasser. ‘Al in de jaren ’50 en ’60 was hij ervan overtuigd dat de toekomst van de mens op lange termijn alleen in harmonie met de natuur mogelijk is. Zelf heeft hij tijdens zijn leven consequent daarnaar geleefd. Tegenwoordig is in onze westerse wereld de drang naar aarding, nabijheid van de natuur en vertraging groter dan ooit. Hundertwasser heeft echt de weg getoond.’
De zinnelijk aangelegde Hundertwasser beschouwde de nuchtere, rechttoe-rechtaan architectuur van na de oorlogsjaren een gruwel. Hij vond veel inspiratie in de wiegende en kleurrijke architectuur van de Catalaanse architect Antoni Gaudí, maar ook bij de Franse autodidact Facteur Cheval.
Hundertwasser was ervan overtuigd dat de rechte lijn, de strakke hoek, het horizontale voetpad en de steriele regelmaat van het raam elementen zijn die de ziel van de mensen niet beroeren. Integendeel, hen zelfs ziek maken. Gebouwen zijn volgens de opvatting van Hundertwasser na de opperhuid of kleding een soort van derde huid voor mensen. Overeenkomstig daarmee heeft de mens dus ook op een individuele manier invloed op zijn woning.
De kunstenaar vatte dit woonbouwproject op als een ‘kunstsculptuur’ en realiseerde in 1985 de ongewoonste sociale woningen ter wereld.
Het thermaaldorp Roger Bad Blumau in Stiermarken geldt als een van de best gelukte projecten van de eco-kunstenaar.
Hundertwasser zag zichzelf als een ‘architectuur-arts’ en schrok er niet voor terug om lelijke, bestaande bouwwerken te verbeteren. ‘Hoe verschrikkelijk of ziek een gebouw ook is, het kan altijd genezen worden’, zei de kunstenaar.
Deze kerk uit de jaren ’50 werd door de kunstenaar op een fantasierijke manier verbouwd. Daarbij zijn ook symbolen van zes niet-Christelijke wereldreligies gebruikt.
Bomen die uit het raam groeien? Een vrolijk opgesmukte gevel? Een echt woud en bijenkorven op het dak? Een binnenkant zonder hoeken en kanten en een binnentuin die schitterend baadt in het groen? Het in 1991 gebouwde museum KUNST HAUS WIEN is een pareltje van verfrissende kunstgenoegens. Hundertwasser wist zijn droom van een oase in de grootstad te realiseren. Helemaal in de mindset van de kunstenaar werd het een herwaardering van een al bestaand gebouw, een verlaten meubelfabriek van de firma Thonet.
Bettina Leidl (museumdirecteur): ‘In de jaren ’70 en ’80 waren alleen bepaalde bedrijven met ecologie bezig. Tegenwoordig is het thema actueler dan ooit. We nodigen voor tentoonstellingen enkel kunstenaars uit die zich onderscheiden met thema’s zoals biodiversiteit, recyclage, de klimaatverandering en het milieu’.
Omdat het museum zowel in z’n expo-programma als in z’n dagelijkse werking respect toont voor het milieu, kreeg het cultuurhuis in 2018 het Oostenrijkse Umweltzeichen. Daarmee is het KUNST HAUS WIEN het eerste ‘groene museum’ van de regio. Ook in de toekomst zet het de kritische confrontatie van Hundertwasser met de rol van de mens in de kringloop van de natuur verder.
De jonge Friedrich Stowasser - want zo heet Hundertwasser eigenlijk - begon al op jonge leeftijd zich met kunst uit te drukken. Op school viel zijn buitengewone zin voor kleurgebruik en voor vorm op. Als door een wonder overleefden Hundertwasser en zijn moeder de moeilijk oorlogsperiode, alhoewel zijn moeder van joodse afkomst was en talrijke familieleden tijdens het Hitlerregime omkwamen. Ondanks het verschrikkelijke van de oorlog tekende en schilderde de jonge Hundertwasser sprookjesachtige landschappen met zoete kleuren, heerlijke wouden en paradijselijke omgevingen.
Hundertwasser zette zich tijdens zijn leven intens in voor de milieuproblematiek, natuurbescherming en een menselijke architectuur. Hij ontwierp talrijke posters voor organisaties zoals Greenpeace en de Stichting Jacques Cousteau.
De kunstenaar leefde zelf heel bescheiden volgens de principes van duurzaamheid. Hij recycleerde zijn spullen voor dat een trend werd, plantte op z’n reizen ongeveer 100.000 bomen, gebruikte water- en zonne-energie en installeerde humustoiletten en biotopen. Veel van de verven die hij gebruikte, maakte hij zelf volgens zijn eigen recepten. Daarnaast hield hij zich bezig met het denken over de plaats van de mens in de kringloop van de natuur. Dat deed hij tot aan zijn dood in het jaar 2000. Toen vond hij een laatste rustplaats onder een boom in Nieuw-Zeeland, zoals hij zelf had gewild.