Op het snijpunt tussen de 18de en de 19de eeuw was de drang naar de natuur een echte levensstijl, maar niet alleen voor de burgers van de Biedermeier-periode. Ook schilders, componisten en wetenschappers hadden ontzettend veel zin in het buitenleven. Ontdekkingskoorts en avontuur gingen daarbij hand in hand.
Toen natuurwetenschapper Josef August Schultes op ontdekkingstocht trok in het schilderachtige Salzkammergut, bedacht hij een nieuwe benaming voor het gebied. In zijn reisverslagen noemde hij het ‘het Zwitserland van Oostenrijk’.
Beroemde kunstschilders zoals Ferdinand Georg Waldmüller, Jakob Alt, Rudolf von Alt en Franz Steinfeld volgden in zijn voetsporen. Geïnspireerd door zijn verslagen reisden ze naar Salzkammergut om het wondermooie landschap aan de voet van de Dachstein op doek vast te leggen.
De schilderachtige omschrijving en portrettering van Salzkammergut als ‘het Zwitserland van Oostenrijk’ werkte zoals een topwijnetiket voor het mooie natuurlandschap tussen Salzburg en Wenen. Plots wou iedereen er enthousiast van proeven!
Waldmüller werd in 1793 in Wenen geboren, en stierf in Hinterbrühl in de buurt van Mödling in 1865. Toen hij nog maar 14 was verliet hij het ouderlijk huis om te gaan studeren aan de kunstacademie van Wenen. Aanvankelijk verdiende hij zijn geld met mini-portretten, die bij de gegoede burgerij zeer geliefd waren. In Agram – het huidige Zagreb in Kroatië – werkte hij als tekenleraar van graaf Gyulay. Daar leerde hij zijn eerste vrouw Katharina Weidner kennen, die operazangeres was aan het hof. Haar carrière voerde het kunstenaarsechtpaar vervolgens naar Brünn, Praag, Baden en uiteindelijk opnieuw naar Wenen. Waldmüller werkte toen ook als schilder van podia en operacoulissen. In Wenen verdiende hij de kost als portrettenschilder bij adellijke families. Het hoogtepunt van die periode was zeker de opdracht om keizer Franz I te portretteren.
Zijn eerste reizen brachten Waldmüller naar Italië en Frankrijk, waar de erkenning voor zijn talent groeide. Reizen naar Salzkammergut waren in de mode. In Salzkammergut vereeuwigde Waldmüller panorama’s, landschappen, meertaferelen en uitzichten op de bergen. Tegenwoordig vind je zijn doeken over de hele wereld.
Beroepshalve was Waldmüller als conservator verbonden aan de Weense kunstacademie. Maar hij wilde veranderingen aanbrengen aan het schilderonderricht. Zijn pedagogische opvattingen werden aan de academie niet gesmaakt, en dat leidde tot zijn ontslag als leraar.
Tijdens zijn tweede huwelijk met de Weense modemaakster Anna Bayer had hij het financieel zeer moeilijk. Het modesalon van zijn vrouw deed ook dienst als galerie, omdat hij geen geld had om de huur van een ander gebouw te betalen. Hij kon zich uit de slag trekken door privé-schilderlessen te geven, tot de grote meester eindelijk de erkenning kreeg waarop hij zolang had gewacht.
Een tentoonstelling in Buckingham Palace in Londen en de deelname aan de historische kunstexpo in Keulen en een internationale kunsttentoonstelling in Londen brachten Waldmüller uiteindelijk wereldwijde roem. Een jaar voor zijn dood werd hij door keizer Franz Jozef I als kunstenaar in ere hersteld.
Het Ausseerland ligt tussen Stiermarken, SalzburgerLand en Opper-Oostenrijk. Een ‘Kammergut’ duidde in de 15de eeuw het bezit van een landheer aan. De meer dan duizend jaar oude en zeer winstgevende winning van zout gaf de regio zijn naam.
Het verlangen van de Habsburgers om de keizerlijke zomermaanden in de gezonde berglucht door te brengen, bracht ook de Weense adel ertoe om het keizerlijke gezelschap naar Salzkammergut achterna te reizen. Plekken zoals Bad Ischl, Bad Aussee, Bad Goisern en Gosausee beleefden een echte culturele en intellectuele bloeiperiode, verfraaid met alpiene en keizerlijke elegantie.
Toen spoorwegverbindingen en scheepsmaatschappijen het gebied ontsloten, lokte dat ook de rijke burgerij naar Salzkammergut. De regio werd een van de bekendste en geliefdste vakantiebestemmingen van de toenmalige elite in het hart van Oostenrijk.
De Habsburgers waren door huwelijken met gans Europa verbonden en hadden overal familieleden. Daardoor was het ook zeker dat de regio bekend zou worden ver buiten de grenzen van Oostenrijk, want iedereen wilde er op vakantie.
Het was dus logisch dat de landschapsschilderijen uit Salzkammergut van de toen bekende landschaps- en portrettenschilders van de Biedermeiers ook in de paleizen van Wenen, Parijs en Berlijn te bewonderen waren.
Rudolf en Elisabeth Leopold, een Weens echtpaar, waren hartstochtelijke kunstverzamelaars. Allebei waren ze oogarts, en allebei verzamelden ze vanaf de jaren vijftig van de vorige eeuw zo’n vijfduizend werken van Oostenrijkse kunstenaars uit de 19de en 20ste eeuw. Hun privéverzameling met werken van Egon Schiele is een van de grootste ter wereld. Toen het echtpaar begon met het verzamelen van Schiele-schilderijen, vielen de doeken van de kunstenaar niet in de gunst van veel kunstcritici. Dat leidde tot een opvallend gunstige aankoopprijs. De verzameling werd in een stichting gegoten, en het Leopold Museum opende in 2001 de deuren.
Het museum maakt deel uit van het MuseumsQuartier in Wenen en tegenwoordig kun je er de grootste verzameling Oostenrijkse kunst van het midden van de 19de eeuw tot nu bekijken. Het meesterwerk ‘Dachstein mit Gosausee’ van Ferdinand Georg Waldmüller vormt een onderdeel van de Biedermeier-verzameling.
Eigenlijk zijn het drie meren die het imposante natuurlandschap met majestueuze blik op de Dachstein compleet maken: de Vordere Gosausee, de Hintere Gosausee en de Gosauer Lacke. Deze magische natuurcreatie behoort tot de mooiste landschappen van Oostenrijk.
Zo’n 30.000 beelden vind je op de Instagramaccount #gosausee. Wat ooit het geliefdste landschapstafereel van de Biedermeier-schilders was, daarvan gaan nu fotografen en influencers compleet uit de bol. De Gebirgssee (de Vordere Gosausee) heeft als bijnaam "das Auge Gottes" ofwel 'het oog van God’. Het meer ligt namelijk aan het eind van het Gosauer achterland. Als toeschouwer ben je weerloos: de magische weerspiegeling van de Dachstein in het ijswater van het meer kluistert je blik gewoon vast aan dit machtige natuurdecor!