Hedy Lamarr: filmdiva en Lady Bluetooth

Als jong meisje al hield Hedwig Eva Maria Kiesler, geboren in 1914 in Döbling in Wenen, wel van een experimentje. En ook haar liefde voor de film was er al op zeer jonge leeftijd. Resultaat: bij haar debuut in de filmwereld op haar negentiende veroverde ze zich meteen een plaatsje in de annalen van de filmgeschiedenis. Dat gebeurde toen ze in de Tsjechische arthouse-film ‘Ekstase’ meteen in een naaktscène op het grote doek verscheen, en dat tot een heus schandaal leidde. Nadien volgde ‘Sissy’ in het Theater an der Wien. In 1933, ook op haar negentiende, huwde de actrice de oudere en jaloerse wapenproducent Fritz Mandl, voor wie ze in 1937 de loop zou nemen naar New York. Op aanraden van Louis B. Mayer, de grote baas van de MGM-filmstudio’s, veranderde ze daar haar naam in Hedy Lamarr. De actrice werd in de markt gezet als ‘de mooiste vrouw ter wereld’, en dus kon ze zich niet echt bewijzen met haar acteertalent. Maar haar Europese, androgyne stijl werd eind jaren ’30 wél gretig gekopieerd door veel van haar collega-actrices. Net zoals Hedy Lamarr verfden ze hun haar bruin, en liepen met een korte coupe en een middenstreep rond. En net als de actrice begonnen ze hoeden, hoofddoeken en halsdoeken te dragen. Noch de film ‘Algiers’, noch het kostuumdrama ‘Samson and Delilah’ onder regie van Cecile B. DeMille werd een echt groot succes. 

Naast acteren interesseerde Lamarr zich ook bijzonder voor technische uitvindingen. Samen met de experimentele muzikant George Antheil, die net zoals zij z’n geluk in de Verenigde Staten zocht, ontwikkelde ze een patent voor de zogenaamde frequentieverspringing. Dat is een techniek waarbij een radioverbinding schijnbaar willekeurig gekozen frequenties gebruikt binnen een vastgelegde frequentiebreedte. Tegenwoordig wordt de techniek in afgeleide vorm toegepast in de wereld van de draadloze communicatie, zoals bijvoorbeeld bij Bluetooth. Daarvoor kreeg Lamarr in 1997 de EEF-Pioneer-Award, een soort Oscar voor de techniek. Hedy Lamarr overleed in 2000 in Florida, toen ze als actrice zo goed als vergeten was. Maar als ‘Lady Bluetooth’ is ze tegenwoordig nog altijd een bekende naam.

Hedy Lamarr begon haar filmcarrière als ‘mooiste vrouw ter wereld’, maar tegenwoordig is ze vooral bekend als pionier van de Bluetooth-technologie. De in 1914 geboren diva komt uit Wenen, en sinds 2018 reikt de stad de Hedy-Lamarr-prijs uit. Geen onderscheiding voor actrices, maar een award exclusief voor vrouwen die hun stempel drukken op de digitale wereld. In 2020 kreeg de Italiaanse onderzoekster Laura Nenzi de begeerde onderscheiding. De uit Venetië afkomstige informaticus werkt als onderzoekster aan de Technischen Universität Wien, aan het Instituut voor Computer Engineering. Daar houdt ze zich bezig met het bestuderen van modellen voor kunstmatige intelligentie en Machine Learning, en het voorspellen van het gedrag van cybersystemen. Een interview met Laura over haar Weense research.