Philippine Welser en de geheime liefde op Schloss Ambras

Eigenlijk had aartshertog Ferdinand II met een Franse of Portugese prinses moeten trouwen. Maar zoals zo vaak in de liefde liep het anders. In 1557 trouwde Ferdinand in het geniep met zijn grote liefde Philippine Welser, een eenvoudige koopmansdochter. In die tijd was zo’n huwelijk weliswaar mogelijk voor de Kerk, maar in de toenmalige maatschappij was het eigenlijk not done.

Onder strenge geheimhouding leefde de geliefde van de aartshertog in het nieuwgebouwde Schloss Ambras, verborgen voor de buitenwereld. Philippine werd beschouwd als de maîtresse van de aartshertog, maar was dus eigenlijk zijn vrouw. In totaal kreeg het gelukkige echtpaar vier kinderen, die ten tijde van de Habsburgers uitgesloten waren voor de erfopvolging. Maar omdat hun zoon als kardinaal gewijd werd, zorgde de paus ervoor dat de geheimhouding van hun huwelijk ongedaan werd gemaakt. Zo konden de twee echtelieden eindelijk hun liefde voor elkaar openbaren. De volgens de legende beeldschone Philippine wijdde zich in de eerste plaats aan zieken. Met haar kennis van geneeskrachtige kruiden maakte ze veel mensen weer beter. Maar niet alleen om die reden was ze zowel bij het volk als bij de adel geliefd. Een ander verhaal zegt dat Philippine Welser ook de beroemde Oostenrijkse ‘Hausmannskost’ of traditionele burgerkeuken perfectioneerde, en ze zou zelfs een eigen kookboek geschreven hebben.

Het kasteel, omringd door prachtige tuinen, huisvest een van de esthetisch belangrijkste zaalgebouwen van de late renaissance, die tegenwoordig als ‘Spaanse zaal’ bekend is. Ferdinand II had een grote belangstelling voor diverse soorten kunst. Daaraan is het te danken dat in de loop der jaren zo’n uiterst waardevolle verzameling portretten, curiosa en kostbaarheden opgebouwd kon worden. Aantekeningen en schetsen tonen aan dat de aartshertog het zogenaamde Unterschloss als museum liet bouwen. Daarmee is Schloss Ambras het eerste museum ter wereld! Ook het 20 hectare grote park is een echt ‘Gesamtkunstwerk’, een ideaal samenspel van alle kunsten.

Al vanaf de beginjaren huisvestte het park een kunstig aangelegd waterval, waar de vele bezoekers ook nu nog enthousiast van worden. Indertijd barstte het grote domein al van de flora en fauna, en vond je er zowel visvijvers, wijngaarden, parken met dieren als stijlvolle tuinhuizen. 

Heel bijzonder op Schloss Ambras is het badhuis van Philippine Welser. Voor die tijd was het uiterst luxueus ingericht, en baden was een dagelijks ritueel voor de hertogin. Het bad zelf was 1,60 meter diep en werd niet alleen verwarmd met een oven, maar ook met hete stenen die zorgden voor extra warmte. Geneeskrachtige kruiden, dé passie van de hertogin, zorgden voor een heilzame werking. Het pompeuze badhuis was dus niet zomaar een plek om je terug te trekken, maar ook om echt te ontspannen.

Baden was trouwens een ritueel dat Philippine in gezelschap beleefde. Ze voorzag eten en drank voor haar badgasten, en ze brachten meerdere uren in elkaars gezelschap door. In het badhuis vonden zelfs kleine operaties en lichaamsbehandelingen plaats. Zo werd het een echte welness spa, een van de eersten in de renaissance. 

Tegelijk was het badhuis een welgekomen voorwendsel om ook een blik op naakte vrouwelijke lichamen te werpen – iets wat in die zo preutse tijden uitzonderlijk was. De legende wil dat Philippine ook haar einde vond in een van haar badkuipen. Volgens de overlevering aanvaardde Philippines schoonmoeder nooit dat haar zoon een gewoon burgermeisje als echtgenoot koos. Daarom is er nog altijd het vermoeden dat Philippine dus geen natuurlijke dood stierf.