De mooiste plekken om naar de sterren te kijken

Sterren zijn enorme gasbollen. Door de hoge druk in de gasbollen stijgt de temperatuur. De enorme hitte zorgt ervoor dat waterstofatomen samensmelten. De energie die daarbij vrijkomt zorgt voor het uitstralen van licht. Dit in tegenstelling tot planeten, deze zijn koud en schijnen alleen als ze door een ster worden verlicht. En inderdaad, ook de zon is een ster. 

De beste tijd om naar de sterren te kijken is bij nieuwe maan en tussen 02.00 en 03.00 uur – als er geen wolken zijn natuurlijk. 

3. Waarom fonkelen sommige sterren? 

Astronomen spreken bij ‘fonkelende sterren’ van scintillatie (Scintillare: Latijn voor fonkeling). Dit fenomeen wordt veroorzaakt door de breking van het licht in de atmosfeer van de aarde. Bij zeer heldere sterren kan zelfs gekleurde fonkeling worden waargenomen. 

Ons sterrenstelsel heeft ongeveer 100 miljard sterren. Alleen de helderste sterren zijn met het blote oog te zien. 

5. Hoe fotografeer je een sterrenhemel? 

Stel een spiegelreflexcamera in de handmatige stand als volgt in: belichtingstijd 20 seconden, diafragma f/5.6, ISO 800-1600, zoom op 20 millimeter, beeldstabilisatie uit, scherpstellen op oneindig. 

“Tijdens de ontwikkeling van het sterrenpark kwamen er aanvankelijk veel vragen op tafel”, aldus Wallner. In welke regio's is de natuurnacht zo donker dat ze aan de criteria voldoen? Welke lichtbronnen zijn er? Is ons sterrenstelsel met het blote oog te zien? Na een uitgebreide analyse vroeg de regio Attersee-Traunsee certificering aan. Daarna werden er verdere maatregelen genomen om een 100% ‘sterrenpark-conforme’ buitenverlichting te realiseren – deze maatregelen hadden betrekking op zowel het openbare, het commerciële als het particuliere gebruik van verlichting. In 2021 was het zover: de International Dark Sky Association verleende het project officiële erkenning als ‘sterrenpark’. Het resultaat: een schitterende sterrenhemel en uitzinnige initiatiefnemers. Het was immers de eerste keer dat Oostenrijk aan de lijst van ‘Dark Sky Places’ werd toegevoegd – wereldwijd zijn er 150 sterrenparken, waarvan 35 in Europa. "Een belangrijke stap voor de biodiversiteit en de bescherming van de sterrenhemel", aldus lichtvervuilingsexpert Wallner. 

Absolute waanzin: lichtvervuiling 

Een sterrenpark is iets heel bijzonders. Maar waarom eigenlijk? Stefan Wallner legt uit wat de verstrekkende gevolgen zijn van lichtvervuiling, oftewel een door kunstlicht vervuilde nachtelijke hemel. Van straatverlichting, de verlichting van monumenten en gebouwen tot en met commerciële verlichting en de lichtbronnen van particuliere panden, al dat kunstlicht kan negatieve effecten hebben op flora en fauna en op onze gezondheid.  

"Lichtvervuiling is een door de mens gecreëerd fenomeen", zegt Wallner. “Het gaat hier om overbodig licht dat in de natuurlijke ruimte terechtkomt en niet alleen plekken verlicht die het zou moeten verlichten, maar ook secundaire plekken van hun duisternis berooft. Dat heeft impact op al het leven”. Wallner geeft een overzicht: 

1. Slecht voor de dieren: De meeste zoogdiersoorten (ca. 70%) zijn vooral ’s nachts actief. Als we hun nacht ‘vervuilen’, dan leidt dit tot gedragsveranderingen en een afname van de biomassa van insecten. 

2. Slecht voor het milieu: Planten en bomen gebruiken het zonlicht voor een belangrijk proces: fotosynthese. Kunstlicht in de avond en/of nacht kan dit proces verstoren. Het kan leiden tot groeistoornissen van bomen en planten en hun levensduur verkorten. 

3. Slecht voor mensen: We hebben de natuurlijke duisternis nodig omdat veel processen in ons lichaam volgens een ‘circadiaans’ ritme verlopen, oftewel een dag-nachtritme. Dat betekent dat er overdag hormonen vrijkomen om actief en gefocust te zijn en 's nachts te kunnen ontspannen. Het hormoon melatonine dat alleen bij duisternis wordt geactiveerd is hiervoor verantwoordelijk. Licht stopt het transport van melatonine – de hormonen die voor slaap en herstel zorgen. Dat verstoort ons bioritme en daarmee ook ons ​​afweersysteem.